Skrzypek na dachu / Fiddler on the Roof (1971)

Kinematograficzna adaptacja musicalu „Skrzypek na dachu” z 1971 roku, wyreżyserowana przez Normana Jewisona i uhonorowana trzema Oscarami, to barwna opowieść o życiu mleczarza Tewje (w znakomitym wykonaniu Topola). Tewje mieszka z żoną oraz trzema córkami w malowniczej Anatewce, niewielkiej wiosce na peryferiach carskiej Rosji. Jako świadomy nieuchronnych zmian w otoczeniu, Tewje prowadzi rozmowy z Bogiem, wyrażając swoje wątpliwości i pragnienia, melodyjnie wplatając je w słynną piosenkę „Gdybym był bogaczem”.

Film otwiera widowiskowa scena nowego dnia, gdzie tytułowy skrzypek, stojąc na dachu, rozpoczyna swoją grę. Tewje, nasz główny bohater, zwraca się do widza, zestawiając ich życie z grą skrzypka na dachu. Na tle wschodzącego słońca, stojąc na kruchym dachu, skupia się na utrzymaniu równowagi, analogicznie do ludzi balansujących w trudnych warunkach życia. W tej delikatnej równowadze, tradycja pełni kluczową rolę, utrzymując harmonię w niebezpiecznym tańcu egzystencji.

Anatewka, niewielka wieś na skraju carskiego imperium, staje się areną dla tej wzruszającej opowieści. Tutaj Żydzi i prawosławni Rosjanie współistnieją, starając się unikać konfliktów. Tewje, obdarowany pięcioma córkami, musi zmierzyć się z wyborem między tradycją, która dyktuje wybór męża przez swatkę, a uczuciami jego córek, które pragną samodzielności. W rezultacie rodzi się konflikt pokoleń, gdzie starożytne tradycje kolidują z nowoczesnością, a dążenie do indywidualizmu rywalizuje z oczekiwaniami społeczności.

Mimo że na pierwszy rzut oka opowieść ta zdaje się być lekka i beztroska, w tle rozwija się ruch komunistyczny, przynoszący ze sobą wiatr zmian. To także okres narastającej niechęci do Żydów, a skutki tej nienawiści stają się później bardziej zauważalne. W kontekście malowniczego miasteczka ukazuje się również społeczna ewolucja, będąca zapowiedzią nadchodzących wydarzeń historycznych.

Historia Tewje, mleczarza, sprawia, że komedia miesza się z tragedią, a codzienne sprawy splatają się z ważnymi życiowymi decyzjami. Pod akompaniament dźwięków muzyki, które niosą ze sobą melancholijną nutę i nostalgię, film rzuca światło na epokę, która już nieuchronnie przeminęła. To opowieść o walce między tradycją a postępem, o konflikcie między oczekiwaniami społecznymi a pragnieniem indywidualności.

W niewielkim żydowskim miasteczku Anatewka, Tewje staje się reprezentantem przeciętnego człowieka, którego życie staje się skomplikowane w związku ze zmieniającym się światem. Jego trzy córki, pełniące rolę serca filmu, opierają się tradycji, gdy ich serca kierują się ścieżką inna niż ta wskazywana przez ojca. To napięcie między pokoleniami ukazuje dramatyczne przemiany społeczne, które wpływają na każdego mieszkańca Anatewki.

Film „Skrzypek na dachu” to nie tylko historia jednej rodziny, lecz również opowieść o społeczeństwie, które musi dostosować się do nowego ładu. Sprytnie ukazuje on różnice między tradycją a nowoczesnością, między wspólnotą a indywidualizmem, jednocześnie nadając postaciom słowa i melodię, które czynią tę opowieść ponadczasową.